Kedilerde Hamilelik ve Doğum
Kedilerde hamilelik dönemi ortalama 63 gün sürse de, bu süre 57-67 gün arasında değişiklik gösterebilir. Hamileliğin ilk belirtileri üç veya dördüncü haftada kendini göstermeye başlar. Kedinin meme uçları koyu pembe bir renge bürünerek belirginleşir ve iştahında dikkat çekici bir artış gözlenir. Tıpkı insanlarda olduğu gibi bazı kediler ilk haftalarda bulantı ve kusma yaşayabilirler. Pek çok kedi sahibi, kedilerinin hamileliğinin ileri haftalarında her zamankinden daha sokulgan ve sevecen olduğunu gözlemler.
Belki de bunun nedeni, kendilerini güvende hissetmeye her zamankinden daha fazla ihtiyaç duymaları ve annelik içgüdüsüyle birlikte artan sahiplenme ve şefkat duygusunu sevdikleri insanlarla paylaşmalarıdır.
Hamile bir kedi doğum öncesinde ve süt verme döneminde normalden daha fazla beslenmeye ihtiyaç duyar. Anne kedi yeterince beslenemediği takdirde vücut yavruların ihtiyaçlarına öncelik vereceği için anne kedinin sağlığı tehlikeye girecektir. Bu nedenle kedinizin hamile olduğunu fark ettiğiniz andan itibaren veteriner hekiminizle görüşmeli ve uygun bir beslenme programına geçmelisiniz. Hamilelik ve süt verme döneminde kedinize veterinerinizin gerekli gördüğü durumlar dışında hiçbir ilaç vermeyin.
Hamile bir kedinin vücut ağırlığı arttıkça hareketleri önemli ölçüde yavaşlayacaktır. Kediniz normalde sokağa ya da bahçeye çıkıyorsa bile, özellikle hamileliğin ileri dönemlerinde onu evden dışarı çıkarmamalısınız. Sokakta tehlikelerden kaçmak ya da yüksek bir yerden atlamak zorunda kalabilir ve bu gibi durumlar hamilelik sırasında her zamankinden daha fazla risk içerir.
Hamile kedinize temiz, sakin ve stresten uzak bir ortam sağlamaya özen gösterin. Evde onu korkutabilecek, kendini tehlikede hissetmesine neden olabilecek etkenlerin varlığı, doğum için ev dışında güvenli bir yer arayışına girmesine neden olabilir. Kum kabını daima temiz tutun ve eğer kenarları oldukça yüksek bir kap kullanıyorsanız ve karnı büyüdükçe bu kaba girip çıkmakta zorlanıyorsa daha alçak kenarlı bir kum kabı edinin.
Hamileliğin son haftalarında kediniz yavrularını doğurabileceği uygun bir yer aramaya başlar. Doğum için evin en sessiz ve gözden uzak köşesini, örneğin bir giysi dolabını, yatak altını ya da çekmeceyi seçecektir. Kimi zaman birden fazla yer de seçebilir. Kedinizin uygun gördüğü yer sizin için uygun olmayabileceğinden, ona hem rahatsız edilmeden doğurabileceği ve yavrularını emzirebileceği, hem de sizin onu sık sık kontrol edebileceğiniz bir yer hazırlamalısınız.
Kediniz tercih ettiği yeri gün içinde sık sık oraya giderek ve yatarak belli edecektir. Mümkünse doğum yerini burada hazırlayın. Eğer uygun bir yer değilse, en az burası kadar sessiz, güvenli ve hava akımı olmayan bir yer seçin. Evde başka evcil hayvanlar varsa onların bu yere erişimini engelleyin. Seçtiğiniz yere kedinizin ve yavrularının rahatça sığabileceği geniş ve temiz bir karton kutu koyun. Karton kutunun kenarları annenin kolaylıkla girip çıkabileceği fakat yavruların tırmanamayacağı yükseklikte olmalıdır. Kutunun içine naylon torba ya da plastik, muşamba örtüler gibi hava geçirmeyen ve boğulmaya neden olabilecek malzemeler döşemeyin. En ideali birkaç kat temiz pamuklu kumaş (örneğin eski bir çarşafı birkaç parçaya kesebilirsiniz) sermektir.
Kediniz doğumun başladığını haber veren belirtiler ortaya çıktığında büyük olasılıkla kendiliğinden onun için hazırladığınız yere gidecektir. Eğer kendiliğinden gitmez ve siz onu kutusuna koyduğunuzda çıkmak isterse ısrar etmeyin. Kendisini güvende hissettiği yeri seçmesine izin verin ve kutuyu da buraya taşıyın.
Çoğunlukla kediler doğum esnasında yalnız kalmayı tercih ederler. Buna karşın, kimi zaman güvendikleri bir kişinin yanlarında olmasını isteyebilirler. Kediniz doğum başladığı halde yanından ayrıldığınızda peşinizden gelmeye çalışıyor ve sizi çağırıyorsa onunla kalın. Fakat sizi yanında istediğini belirten bir davranış göstermiyorsa onu kendi haline bırakın ve yalnızca belli aralıklarla onu rahatsız etmeden kontrol etmekle yetinin.
Hamile kedinizin nasıl bir doğum gerçekleştireceğini yaşı, sağlık durumu, kemik yapısı, daha önce doğum yapıp yapmadığı, yavruların sayısı ve büyüklüğü gibi pek çok etken belirler. Her doğum başlı başına bir olaydır ve önceki doğumlar, sonraki doğumlara dair kesin bir bilgi vermez. Pek çok kedi sorunsuz bir şekilde doğum yapar ancak bazı durumlarda bir veteriner hekimin müdahalesi gerekebilir.
Hamile kediniz doğumun yaklaştığını hissettiğinde doğurmak için seçtiği yere giderek telaşlı bir şekilde burayı eşeleyebilir, hatta onun için hazırladığınız kutunun içindeki örtüleri kazarak ters yüz edip altlarına girebilir. Doğuma birkaç gün kala vücut ısısında oynamalar olabilse de, doğum öncesinde vücut ısısı yaklaşık 36,5 C’ye kadar düşer ve son 24 saat içinde sabit kalır. Çoğunlukla kediler doğumdan saatler önce yemek yemeyi bırakırlar. Doğurma vakti yaklaştığında kedi hızla soluk alıp vermeye başlar ve önce uzun aralıklarla, sonra gitgide sıklaşan kasılmalar yaşanır. Bu esnada vajinasından hafif bir akıntı gelebilir ve sürekli olarak karnından aşağı doğru kendi kendini yalar. Kimi zaman kum kabına giderek art arda birkaç kez dışkılayabilir.
Kediniz gözle görülür şekilde ıkınmaya başladığında artık doğum da başlamış demektir. Yavruların önce başları da gelebilir, ayakları da. İlk yavru göründükten yaklaşık 10-15 dakika sonra doğum kanalından tamamen çıkacaktır. Her yavru sıvıyla dolu koruyucu bir zar içinde doğar ve çoğunlukla plasenta (son) bu zarın ardından gelir. Kimi zaman zar yavru dışarı çıkmadan da açılabilir. Yavru doğar doğmaz anne kedi bu zarı yırtarak açar ve yavruyu sert bir şekilde yalamaya başlar. Bu sayede yavrunun ağzını ve burnunu kaplayan sıvıyı temizleyerek nefes almasını ve kan dolaşımının hızlanmasını sağlar. Ardından yavrunun göbek bağını dişleriyle keser ve plasentayı yer.
Yavrular genellikle 10-15 dakikalık aralarla doğarlar ve bu zaman zarfında anne kedi doğan yavruyu iyice temizleyerek kurutur. Kimi zaman bu aralık bir ya da birkaç saati bulabilir. Anne kedide olağandışı bir durum gözlemlemediğiniz sürece bu aranın uzunluğu endişe verici bir durum değildir. Tüm yavrular doğup da doğum tamamlandığında anne kedi belirgin bir şekilde sakinleşir ve yan yatarak yavrularını emzirmeye başlar. Yavruların gözleri ve kulakları kapalı olmasına karşın, koku alma duyuları sayesinde kendiliklerinden annenin memelerine giderek son derece değerli olan ve ilk haftalar boyunca onları hastalıklardan koruyacak antikorları içeren ilk sütü (kolostrum) emmeye başlayacaklardır.
Çoğunlukla anne kediler hiçbir yardıma ihtiyaç duymaksızın sorunsuz bir şekilde doğum yaparlar. Ancak aşağıdaki belirtileri gözlemlediğiniz takdirde hiç vakit kaybetmeden veteriner hekiminizle temas kurun.
* Anne kedi saatlerce, örneğin 2 saatten uzun bir süre boyunca şiddetli bir şekilde ıkınmasına karşın yavru görünmüyorsa,
* Yavru doğum kanalında göründükten 10 dakika sonra hala doğmadıysa,
* İçi sıvıyla dolu zar doğum kanalından çıkıp şiştiyse ve 10 dakika sonra hala yavru çıkmadıysa,
* Anne kedide ani halsizlik, bilinç kaybı ortaya çıkarsa,
* Anne kedi yavrularla ilgilenmesi gerekirken yatıyorsa ve düzensiz soluk alıp veriyorsa,
* Vajinadan şiddetle kanama başlarsa,
* Yavrulardan biri veya bir kaçı kendiliklerinden anneyi emmeye başlamadılarsa.
Doğumdan sonraki günler boyunca anneyi ve yavruları yakından gözlemleyin fakat bunu belli aralıklarla ve anneyi rahatsız etmeden yapmaya özen gösterin. Bulundukları yere yabancı insanların ve başka evcil hayvanların girmelerine izin vermeyin. Yavrulara dokunmayın, onları annenin yanından almayın ve kutunun yerini değiştirmeyin. Annenin kolaylıkla ulaşabileceği bir yerde mamasını ve temiz suyunu hazır tutun. Kum kabını aynı odaya koyacaksanız, yavruların bulunduğu kutunun mümkün olduğunca uzağına koyun.
Annenin iştahı ve hareketliliği yerinde olmalı, yavrular annelerini emmelidirler. Yavruların yeterince beslenip beslenmediklerini süt emip emmediklerine bakarak anlayabilirsiniz. Yeterli beslenen yavruların karınları hafifçe şişkin ve yuvarlak olur. Eğer sürekli miyavlıyorlarsa, karınları içeri doğru çökükse ve enselerindeki deriyi hafifçe tutup bıraktığınızda hemen yerine gelmiyorsa yeterli beslenemiyorlar demektir. Kimi zaman anne tecrübesizliği ya da hormonsal düzensizlikler nedeniyle de yavrularıyla ilgilenmeyebilir. Bu gibi durumlarda hemen veterinerinizle görüşün. Ayrıca anne kedi yavrularını emzirdikten sonra karınlarından aşağıya doğru yalayarak tuvaletlerini yaptırmalıdır. Doğumdan sonraki birkaç gün boyunca annenin vajinasından çok hafif kanlı bir akıntı gelebilir, bu normaldir. Daha şiddetli ya da kötü kokulu, iltihaplı bir akıntı gördüğünüz takdirde veteriner hekiminize başvurun.